Friday, December 21, 2012

Η αθλιότητα της φιλανθρωπίας

(Επενδυτής, 21/12/2012)
 


Στη λέξη φιλανθρωπία υπάρχει μια βαθιά αντίφαση, στα όρια του οξύμωρου. Ο άνθρωπος είναι απλώς άνθρωπος, δεν μπορεί να είναι φιλάνθρωπος. Όπως ο λύκος δεν μπορεί να είναι φιλόλυκος, ούτε η κότα φιλόκοτα και ο σκύλος φιλόσκυλος. Ο σκύλος, ναι, μπορεί να είναι φιλάνθρωπος, ως το κατεξοχήν κατοικίδιο που έχει μια σχεδόν αυτοκαταστροφική προσκόλληση στο είδος μας. Η κότα δεν θα μπορούσε να είναι ποτέ φιλάνθρωπη, αν είχε μια ελάχιστη επίγνωση του προορισμού της ως σούπας ή κοκκινιστής. Η γάτα, αν και εξίσου προσκολλημένη στον άνθρωπο και τα ενδιαιτήματά του, δεν είναι φιλάνθρωπη. Είναι απλώς φίλαυτη. Κι επειδή αγαπάει τον εαυτό της περισσότερο από οτιδήποτε άλλο- αν μπορεί να αποκληθεί αγάπη το ένστικτο αυτοσυντήρησης που έχει κάθε ον-, συμβιβάζεται με την αναγκαστική συνύπαρξή της με τον άνθρωπο. Είναι μια κατεξοχήν φιλόγατα που συνδέεται με μνημόνιο κατανόησης με τον άνθρωπο, αν υποθέσουμε ότι η βάση της συνύπαρξής της μ’ αυτόν είναι να πιάνει ποντίκια ή να προσφέρει το σώμα της στην ανθρώπινη ανάγκη για τρυφερότητα και χάδι.

Ο άνθρωπος δεν μπορεί να είναι φιλάνθρωπος. Μπορεί να είναι φιλόζωος ή ζωόφιλος – ας μην μπλέξουμε με την αυθεντική έννοια των δυο ταυτόσημων λέξεων, ποια σημαίνει την αγάπη για τη ζωή και ποια για τα ζώα. Φιλάνθρωπος μπορεί να είναι μόνον ο άνθρωπος που θεωρεί πως μόνος αυτός -άντε, και μερικοί ακόμη φίλοι, συγγενείς, άτομα της τάξης του, της αισθητικής του, της ιδεολογίας του- έχει ξεφύγει από την κατάσταση του ζώου και αντιμετωπίζει τους άλλους του είδους του ως ζώα, που έχουν την ανάγκη της φιλανθρωπίας του (ή της ζωοφιλίας του) και του οφείλουν ευγνωμοσύνη γι’ αυτήν.

Ακόμη κι αν αποδεχθεί κανείς τη χριστιανική αντίληψη της φιλανθρωπίας, πρέπει να εκκινήσει από τη βάση της, που είναι η φιλαυτία. «Αγάπα τον πλησίον σου ως σεαυτόν», λέει το ευαγγελικό πρόταγμα.

Αλλά αυτό προϋποθέτει, πρώτον, να αγαπάς τον εαυτό σου. Δεύτερον, να αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου σε μια κατάσταση ισότητας με τον πλησίον. Τρίτον, να νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε μια ενότητα με τον πλησίον. Δηλαδή, να αντιλαμβάνεσαι την ανθρώπινη φύση σου, έτσι όπως την αντιλαμβανόταν ο Hobbes στον «Λεβιάθαν» του: «Η φύση έχει κάνει σε τέτοιο βαθμό τους ανθρώπους ίσους ως προς τις ικανότητες του σώματος και του νου, ώστε (…) η διαφορά των ανθρώπων δεν είναι τόσο αξιοσημείωτη που να μπορεί κανείς να αξιώνει για τον εαυτό του οποιοδήποτε ωφέλημα το οποίο κάποιος άλλος να μη μπορεί εξίσου καλά να το αξιώσει».

Η φιλανθρωπία είναι η άλλη όψη της έκπτωσης από τη φυσική κατάσταση ισότητας. Πριν γίνουμε «φιλάνθρωποι», έχουμε αποδεχθεί το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι είναι κατώτεροι από μας, έχουν χάσει ωφελήματα που για μας είναι αυτονόητα ή φυσικά: το σπίτι τους, μια πατρίδα, ένα αξιοπρεπές εισόδημα, μια δουλειά. Έχουμε, δηλαδή, αποδεχθεί μια αφύσικη κατάσταση ανισότητας. Στην οποία μπορεί και να έχουμε συμβάλει. Με την απληστία μας, την ανοχή μας ή τη σιωπή μας.

Σιχαίνομαι τη φιλανθρωπία. Έστω κι αν σπάνια αντιστέκομαι στον πειρασμό ν’ αγοράσω ένα πακέτο χαρτομάντιλα από τα φανάρια, να υποστώ το καθάρισμα του παρμπρίζ του αυτοκινήτου ή να δώσω στο αποστεωμένο «τζάνκι» το ευρώ με το οποίο υποτίθεται θα αγοράσει τυρόπιτα και δεν θα τσοντάρει για την επόμενη δόση του. Εξαγοράζω τις τύψεις μου για το γεγονός ότι εγώ ακόμη είμαι «εντός», όταν τόσοι άλλοι είναι «εκτός», όπως οι χριστιανοί με τον οβολό τους θαρρούν ότι διαγράφουν μια από τις αμαρτίες τους και κερδίζουν ένα μέτρο στον μαραθώνιο προς τον παράδεισο. Είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας. Διόλου αθώα και ανιδιοτελής, πρέπει να ομολογήσω.

Αλλά η οργανωμένη βιομηχανία φιλανθρωπίας, στην οποία συνωθούνται θύτες και θύματα, μου είναι απεχθής. Είναι μια κολοσσιαία απάτη. Ανοίγεις το ραδιόφωνο, την τηλεόραση, την εφημερίδα κι είσαι μπροστά σε μια παρέλαση δημίων που περιθάλπουν τα θύματά τους λίγο πριν τα καρατομήσουν. Ή και έπειτα απ’ αυτό. Άλλος μαζεύει ρούχα, άλλος λεφτά, άλλος φάρμακα, άλλος τρόφιμα, αφού πρώτα έγδυσε, ξάφρισε, αρρώστησε και άφησε νηστικό τον αποδέκτη της αλληλεγγύης του. «Όλοι μαζί μπορούμε», «κανείς μόνος του στην κρίση». Γιατί δεν επεδείκνυαν προληπτικά την αλληλεγγύη τους, πριν η κρίση ξεβράσει τα θύματά της στο περιθώριο; Τι είπαν και τι έκαναν όταν περικόπτονταν οι μισθοί, όταν οι συντάξεις έπεφταν στα όρια της πείνας, όταν θερίζονταν τα προνοιακά επιδόματα, και μάλιστα με το ανάθεμα της επαίσχυντης εύνοιας σε «κηφήνες», όταν το ΕΣΥ και τα Ταμεία λεηλατούνταν, όταν η τρόικα πετσόκοβε το ανάπηρο κοινωνικό κράτος κι όταν η μνημονιακή ύφεση πλημμύριζε με λουκέτα και ανέργους τα οικονομικά ερείπια; Σε ποιο μέτρο κοινωνικής καταστροφής λένε «όχι» ακόμη και σήμερα οι πρωταθλητές της φιλανθρωπίας; Το αντίθετο ακριβώς συνέβη και συμβαίνει. Οι φανατικότεροι φιλάνθρωποι είναι οι κάτοχοι του μνημονιακού πρωταθλήματος. Αυτό θα μπορούσε λαϊκά να εκφραστεί και ως εξής: «Να σε κάψω, Γιάννη, να σ’ αλείψω λάδι». Ή «πρώτα μας χέζουν και μετά μας σκουπίζουν».

Σας ακούγεται χυδαίο; Όμως, δεν είναι πιο χυδαίο να απαιτούν την αναδιανομή της δυστυχίας των θυμάτων επειδή τους είναι αδιανόητη η αναδιανομή του πλούτου των θυτών; Δεν είναι πιο χυδαίο να απαιτούν να οικοδομηθεί στα ερείπια του κοινωνικού κράτους που οι ίδιοι κατεδάφισαν ένα εθελοντικό υποκατάστατό του; Δεν είναι πιο χυδαίο οι χρυσοδάκτυλοι της διαπλοκής και του πλιάτσικου στον κοινωνικό πλούτο να διαγκωνίζονται σε «μαραθώνιους της αλληλεγγύης»;

Η κοινωνία δεν χρειάζεται «ανιματέρ» του ανθρωπισμού, ούτε «σελέμπριτι» του πλούτου και της «γκλαμουριάς» για να αφυπνιστούν τα ανθρωπιστικά ανακλαστικά της. Χρειάζεται μηχανισμούς εξάλειψης της φτώχειας, της ανισότητας και της περιθωριοποίησης. Συζητάει κανείς γι’ αυτό; Όχι. Αλλά, όταν θεωρείται αδιανόητο να μείνει ανεξόφλητος ο ομολογιούχος -κατά κανόνα μέλος του πλουσιότερου 1% του παγκόσμιου πληθυσμού που ευθύνεται για την εξαθλίωση του φτωχότερου 30%- και αυτονόητο να «κουρευτεί» ο συνταξιούχος των 600 ευρώ, το αποτέλεσμα είναι θα είναι αυξάνονται επικίνδυνα οι επαίτες και αποδέκτες της φιλανθρωπίας. Κι είναι μάλλον απίθανο να εξαγοραστούν η επικινδυνότητα και η σιωπή τους με τα ψίχουλα της επαιτείας.

Αλλά η βιομηχανία της φιλανθρωπίας προτιμά ακριβώς αυτό: να καταστήσει τους ανθρώπους, ακόμη και τους φτωχότερους και δυστυχέστερους, συνενόχους της φτώχειας και της δυστυχίας τους. Να τους πείσει ότι οι αναξιοπαθούντες πλησίον τους είναι θύματα μιας «φυσικής ανισότητας», εξίσου ακατανίκητης με τις θεομηνίες ή τις φυσικές καταστροφές. Έτσι, δεν αγαπούν τον πλησίον τους ως σεαυτόν. Απλώς, τον οικτίρουν και τον απομακρύνουν σε απόσταση ασφαλείας. Τον αντιμετωπίζουν ως απειλή που πρέπει να εξευμενιστεί. Κατ’ ουσίαν τον μισούν γιατί υπάρχει, παρ’ ότι η εξαθλίωση του άλλου είναι προϋπόθεση της δικής τους -υπαρκτής ή φανταστικής- ευδαιμονίας, καθιστώντας τη φιλανθρωπία μια αυθεντική μισανθρωπία.

Να μια ακραία αλλά αυθεντική εκδοχή της μισάνθρωπης φιλανθρωπίας: ο Τζορτζ Σόρος, από τους πλουσιότερους και πιο αδίστακτους κερδοσκόπους στον κόσμο, άμεσα υπεύθυνος εκτεταμένων ανθρωπιστικών καταστροφών που προκάλεσε το παιχνίδι του με τα νομίσματα, τις μετοχές ή τα εμπορεύματα, είναι και «ιδιοκτήτης» ενός από τα μεγαλύτερα δίκτυα «φιλανθρωπίας» στον κόσμο. Αν κάθε χρόνο εκπονεί και κάποιου είδους ισολογισμό των αλληλοαναιρούμενων δράσεών του, με τη φιλοδοξία να ισοσκελίσει τα μεγέθη της καταστροφής και της σωτηρίας, υποθέτω ότι θα τρομάζει κι ο ίδιος με το τερατώδες έλλειμμα στο ισοζύγιο του οίκτου του.

 
ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

ΠΗΤΣΑΜ: Λαμβάνω την τιμή να συστηθώ: Ιερεμίας Ιωνάθαν Πήτσαμ, της Α. Ε. Πήτσαμ Κόμπανυ. Δουλειά της εταιρείας είναι να ξυπνά στους ανθρώπους τη λύπηση για τον άνθρωπο. Και το δηλώνω ξεκάθαρα… Η επιχείρηση πάει κατά διαόλου. Και σας το λέω εγώ, ο Ιερεμίας Πήτσαμ, που ελέγχω τα δύο τρίτα των ζητιάνων του Λονδίνου και κάτι ξέρω από ανθρώπινο οίκτο. Τι συγκινεί λοιπόν σήμερα τον άνθρωπο; Τίποτα. Γιατί και το πιο μαύρο χάλι, άντε και το συνηθίσει ο άλλος, δεν του λέει τίποτε. Κανένας δεν λυπάται κανέναν. Γίναμε αναίσθητοι και, μη σας κακοφανεί, γίναμε και γουρούνια. Βλέπεις στη γωνία έναν ωραίο γερό άνδρα με στρατιωτικό αμπέχονο και κομμένο το δεξί του χέρι, τρομάζεις, σαστίζεις, βγάζεις και του δίνεις τρία σελίνια. Τη δεύτερη φορά να σου πάλι ο κουλός στη γωνία του δρόμου, βγάζεις και του ακουμπάς δύο σελίνια. Άντε και βρεθεί ο κουλός μπροστά σου  για τρίτη φορά, σου τη δίνει και τον καρφώνεις στον μπασκίνα της γειτονιάς. Το ίδιο συμβαίνει και με τις ταμπέλες (πιάνει από το ράφι μια ταμπέλα και τη δείχνει στο κοινό). ΕΣΥ ΕΧΕΙΣ, ΕΓΩ ΔΕΝ ΕΧΩ. Ωραία κουβέντα, ωραία ταμπέλα, τι να την κάνεις που ξέφτισε σε δύο βδομάδες. Άλλη ταμπέλα: ΑΓΑΠΑ ΜΕ, ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ ΕΣΥ. Καλό, ε; Δύσκολο να το πιάσεις, αλλά όμορφο. Δούλεψε πάνω από δύο μήνες, αλλά πάει κι αυτό, ξέφτισε… Τελειώνουνε κι οι όμορφες κουβέντες, τι νομίζεις; Ο κόσμος άλλαξε, θέλει καινούργια πράγματα.


Μπέρτολντ Μπρεχτ, «Η όπερα της πεντάρας»  

 

18 comments:

  1. Πολύ εύστοχο και χρήσιμο άρθρο.

    Η φιλανθρωπία δεν είναι μόνο το περιστασιακό κοινωνικό λίφτινγκ του φιλελευθερισμού και της δημόσιας εικόνας των απανταχού Σόρων, Γκαίητς, Μπάφετ και Αλαφούζων, ή το καταπραϋντικό που χρειάζεται η υποσυνείδητη μικροαστική ενοχή μας. Είναι και εργαλείο παροχέτευσης του ενδιαφέροντος για τα κοινά και εκτόνωσης της επικίνδυνα συσσωρευόμενης ενέργειας των εν δυνάμει πολιτών σε δράσεις που ουσιαστικά ενισχύουν και συντηρούν το σύστημα. Στοχεύει στην κοινωνική συσπείρωση -ιδιαίτερα σε περιόδους με αυξημένο κίνδυνο αποσύνθεσης του κοινωνικού ιστού- γύρω από αφοπλιστικά της κοινωνίας σύμβολα, αξίες και ιδεολογήματα. Και είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο εργαλείο διότι έχει καταταχτεί στις αδιαμφισβήτητες αξίες του ηθικού μας πολιτισμού.

    Σπύρος Ραυτόπουλος

    ReplyDelete
  2. Εξαιρετικό!
    http://denplirono-anatropi.blogspot.gr/2012/12/blog-post_11.html

    ReplyDelete
  3. «Η αντικατάσταση στην εξουσία των πλουσίων από τους φτωχούς, που πολύ θα ήθελαν να είναι αυτοί οι πλούσιοι, δεν είναι σοσιαλισμός, είναι χυδαίος λαϊκισμός. Και ο λαϊκισμός είναι η μήτρα του φασισμού. Το πρόβλημα στο σοσιαλισμό δεν είναι να φαν οι φτωχοί, αλλά να μην υπάρχουν φτωχοί και τώρα και στο μέλλον και πάντα. Ο σοσιαλισμός είναι η υπέρτατη μορφή ανθρωπισμού, δεν είναι πρόσκαιρο βόλεμα των αναξιοπαθούντων. Το πρόσκαιρο βόλεμα των αναξιοπαθούντων είναι φιλανθρωπία, που έχει βέβαια το νόημά της και την αξία της, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να συγχέεται με τον ανθρωπισμό εξαιτίας της κοινής, και στους δύο όρους, λέξης άνθρωπος. Όπως θα έλεγε ο Αριστοτέλης, ο ανθρωπισμός είναι έννοια γένους σε σχέση με τη φιλανθρωπία που είναι έννοια είδους. Ο ανθρωπισμός εμπεριέχει και γεννά τη φιλανθρωπία. Που ωστόσο παραμένει έννοια πολύ στενή σε σχέση με τον ανθρωπισμό. Η φιλανθρωπία είναι μια προσωρινή λύση εν αναμονή της μόνιμης, που καθοδηγείται από την άνευ όρων αγάπη για όλους τους ανθρώπους, και τον άνευ όρων σεβασμό όλων των ανθρώπων.

    Ο μαρξισμός νοούμενος σαν ανθρωπισμός είναι χριστιανισμός χωρίς μεταφυσική. Ο χριστιανισμός απέτυχε παταγωδώς να εγκαθιδρύσει στον κόσμο μία κοινωνία αγάπης, όπως επαγγελόταν τουλάχιστον μέχρι τον 4ο μ.Χ. αιώνα, διότι αντιλαμβάνεται την αγάπη σαν πρόβλημα καλής προαίρεσης των καλών χριστιανών, και όχι σαν πρόβλημα αλλαγής των απάνθρωπων κοινωνικών συνθηκών, που δεν σου επιτρέπουν να είσαι καλός ακόμα και όταν πολύ το θέλεις, ακόμα κι όταν είσαι πράγματι καλός για να διαπιστώσεις τη θλίψη πως η καλωσύνη σου είναι σταγόνα στον ωκεανό της κακότητας, και χάνει αυτομάτως το νόημά της μέσα σ’ έναν απάνθρωπο κόσμο» (Βασίλης Ραφαηλίδης, Λαοί της Ευρώπης, Αθήνα 1996, σσ.333-4).

    ReplyDelete
  4. "φυσική κατάσταση ισότητας"

    σταμάτησα να διαβάζω κάπου εδώ. όταν αποδείξεις αυτό το θέσφατο τα λέμε.

    ReplyDelete
  5. "Το πρόβλημα στο σοσιαλισμό δεν είναι να φαν οι φτωχοί, αλλά να μην υπάρχουν φτωχοί και τώρα και στο μέλλον και πάντα. Ο σοσιαλισμός είναι η υπέρτατη μορφή ανθρωπισμού"

    ο σοσιαλισμός είναι κατά της ανθρώπινης φύσης. περισσότερα εδώ:

    http://en.wikipedia.org/wiki/The_Soviet_Story

    εδώ:

    http://en.wikipedia.org/wiki/The_Black_Book_of_Communism

    και εδώ:

    http://www.youtube.com/watch?v=P3uFUxMwA1w

    ο ανθρωπισμός προϋποθέτει ελευθερία επιλογής, κάτι που στα σοσιαλιστικά καθεστώτα δεν υπάρχει (γιατί αν υπάρχει σαπίζει στα γκουλάγκ).

    εφόσων υπάρχει επιλογή τότε υπάρχει και η ειλικρίνια για την αγάπη προς τον μη ίσο συνάνθρωπό μας.

    ReplyDelete
  6. Για το θέσφατο της "φυσικής κατάστασης ισότητας": παραπέμπω στον Χομπς, στον Ρουσό, στον Λοκ, στον Δαρβίνο και γενικώς σε μια μακρά σειρά πολιτικούς φιλοσόφους και ανθρωπολόγους που κινούνται στην παράδοση του ανθρωπισμού. Νομίζω ότι είμαι ελάχιστος για να αναλάβω το εγχείρημα της "απόδειξης" που ζητάς.

    ReplyDelete
    Replies
    1. μην ασχολεισαι, ειναι ''τοιχος''...!

      Delete
  7. Πολύ ωραίο άρθρο. Εξαιρετικό.
    Προσωπικά ποτέ δεν μου άρεσε η φιλανθρωπία. Πολύ απλά ο κόσμος χρειάζεται αξιοπρέπεια, εργασία και καλό μισθό για να ζήσει και όχι ελεημοσύνη.

    Με αφορμή την αναφορά στο Ρουσό θα ήθελα να πω πως δε γίνεται να έχεις 'κοινωνικό συμβόλαιο' και ισότητα επιτρέποντας ένα σύστημα που πρακτικά και ηθικά μπορεί να οδηγήσει σε οικονομικές ανισότητες τους πολίτες.

    Δεν γίνεται να μιλάμε για ισότητα όταν είμαστε οικονομικά άνισοι. Το άρθρο νομίζω το υπονοεί αυτό. Όχι μόνο αυτό αλλά μιλώντας για ισότητα σε ένα σύστημα οικονομικών ανισοτήτων είναι σα να ηθικοποιούμε την ισότητα κάτι το οποίο είναι χυδαίο κατά τον ίδιο τρόπο που υπονοεί και ο συγγραφέας.

    Είναι σα να λέει ο πλούσιος στον φτωχό. 'Ξέρεις είμαστε ίσοι. Δεν υπάρχει καμιά αδικία στην κατάστασή μας. Απλά εσύ δεν τα κατάφερες όπως εγώ. Μπορεί να ζεις στην αθλιότητα αλλά είμαστε ίσοι. Δεν έχεις δικαίωμα να διαμαρτύρεσαι'

    Το ακόμα πιο χυδαίο και εξευτελιστικό είναι πως ο φτωχός δέχεται τα σχόλια του πλούσιου.

    ReplyDelete
  8. "Χομπς, στον Ρουσό, στον Λοκ"

    είχαν λάθος. προτείνω ανάγνωση Pinker - blank slate / Hume - human nature / Misses - Human action

    Είναι θέσφατο γιατί οι άνθρωποι δεν είναι σαν το είδος των μυρμιγκιών. Επίσης ο ανθρωπισμός δεν έχει σχέση με την δια της βίας εξίσωσης ανόμιων πραγμάτων. Βλέπε τα απάνθρωπα συστήματα του σοσιαλισμού κατά της ανθρώπινης φύσης (100.000.000 νεκροί με απόλυτη ιδεολογική επιτήδευση σε ένα αιώνα)

    εκτός αν μπερδεύεις βασικά πράγματα όπως:

    -ισότητα
    -ισότητα δια της βίας
    -νόμοι που μας υποχρεώνουν να -είμαστε ίσοι ενώ δεν είμαστε
    -ισονομία

    γιατί υπάρχει ένας hobbes, ένας ρουσό κ.ο.κ Ήταν ίσοι με εμάς στο πνεύμα; Δεν νομίζω.

    "Νομίζω ότι είμαι ελάχιστος για να αναλάβω το εγχείρημα της "απόδειξης" που ζητάς."
    είσαι ελάχιστος ναι.

    ReplyDelete
  9. Να προσθέσει κάτι ο ελάχιστος: "Οι άνθρωποι δεν είναι σαν το είδος των μυρμηγκιών". Και με ποιο είδος θα τους συνέκρινες εσύ; Με τις βδέλλες, τους πιθήκους, τις αμοιβάδες; Νομίζω ότι κι εσύ μπερδεύεις βασικά πράγματα, όπως ισότητα και ομοιότητα ("η βία της εξίσωσης ανόμοιων πραγμάτων"). Οι διαφορές στις δεξιότητες των ανθρώπων δεν σημαίνουν εξ ορισμού απόκλιση από τη "φυσική ισότητά" τους, τουλάχιστον στην εποχή του κατά Ρουσό "ευγενούς αγρίου". Ο Χομπς ήταν ιδιοφυής φιλόσοφος, ο Μικελάντζελο ανυπέρβλητος καλλιτέχνης, αλλά κάποιος λιγότερο ιδιοφυής πολύ πριν απ' αυτούς ανακάλυψε- πιθανότατα τυχαία- τον τροχό, κάποιος άλλος βρήκε τρόπο να φτιάχνει νόστιμο ψωμί και η θεια μου η Αμερσούδα (πχ) κάνει τον καλύτερο μουσακά στον κόσμο. Ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι προϊόν σύνθεσης δραστηριοτήτων ανθρώπων με διαφορετικές δεξιοτητες, ανόμοιων και στο σώμα και στο πνεύμα, αλλά αυτές οι διαφορετικότητες δεν είναι η βάση της ανισότητας. Η απόσπαση από τη "φυσική ισότητα" δεν είναι προϊόν "φυσικής επιλογής", αλλά κοινωνικών καταναγκασμών, αποτέλεσμα απίστευτης βιας, οικονομικής, πολιτικής, στρατιωτικής και καθόλα αιματηρής που ασκήθηκε στη διάρκεια χιλιετιών. Στους οποίους καταναγκασμούς, ουδεμία αντίρρηση, να συμπεριλάβω και αυτό που αποκαλείς "σοσιαλισμό", αν και δεν ελάχιστη σχέση είχε μ' αυτό.
    Ο ελαχιστότατος

    ReplyDelete
  10. Εννοείται πως η συζήτηση περί ισότητας, ανθρωπισμού και ηθικής είναι πολύ πιο ουσιαστική από τη συζήτηση μνημονίων, απεχθούς χρέους ανάπτυξης κτλ. Αρχικά στην αναζήτηση της κρίσης ασχολήθηκα αρκετά με το ‘τεχνικό’ κομμάτι της.
    Έγραψα μάλιστα και μια ανάλυση την ‘Κρίση για αρχαρίους’

    http://www.veriorama.com/krisi_1.php

    Συνειδητοποίησα όμως οτι το ‘ηθικό’ κομμάτι είναι πιο ουσιαστικό. Ο λόγος μάλιστα που δε γίνεται αντιληπτό το ‘τεχνικό’ κομμάτι είναι ηθικός. Το πρόβλημα είναι ο τρόπος που βλέπει η κοινωνία τα πράγματα. Πάμε όμως στο θέμα μας.

    Έχουμε μια κοινωνία ανόμοιων ανθρώπων. Άλλοι είναι μαύροι, άλλοι άσπροι. Άλλοι είναι πιο εργατικοί από κάποιους άλλους και άλλοι είναι πιο έξυπνοι από κάποιους άλλους. Άλλοι διακρίνονται στις επιστήμες και άλλοι όχι.
    Το ερώτημα είναι ‘Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τις ίδιες ανάγκες;’. Δε χρειάζονται όλοι οι άνθρωποι στέγη, φαγητό, θέρμανση, γιατρό, παιδεία κτλ;
    Γιατί επίσης θεωρούμε δεδομένο πως οι ανώτεροι από κάποια άποψη θα πρέπει να απολαμβάνουν και περισσότερα; Γιατί θα πρέπει να θεωρούμε δεδομένο οτι το μόνο κίνητρο για να κάνει κάποιος κάτι καλό στη ζωή του θα πρέπει να είναι το κέρδος και αν είναι δυνατό και ο πλούτος. Γιατί θεωρούμε αδιανόητο πως κάποιοι άνθρωποι θα θέλουν να προσφέρουν στην κοινωνία χωρίς να έχουν στο πίσω μέρος του κεφαλιού τους να γίνουν πλούσιοι;
    Αν θεωρούμε μοναδικό στόχο και κίνητρο της ανθρωπότητας το κέρδος και τον πλούτο, το λιγότερο που έχουμε να κάνουμε είναι να σταματήσουμε τουλάχιστον τις ηθικολογίες περί υπερκαταναλωτισμού, νεοπλουτισμού κτλ.
    Αυτό όμως που υπονοεί ο μέσος άνθρωπος περί δίκαιης ισότητας είναι το ακριβώς αντίθετο. Δε θέλει ένα σύστημα που να ανταμείβει τον άξιο, θέλει ένα σύστημα που απλά επιτρέπει κάποιοι άνθρωποι να πλουτίζουν περισσότερο από τους άλλους. Το βλέπουμε άλλωστε στην καθημερινότητα μας. Άνθρωποι άξεστοι, ανήθικοι, με χαμηλό πνευματικό επίπεδο καταφέρνουν να απολαμβάνουν πολλά περισσότερα από τον σκληρά εργαζόμενο κόσμο ή και τον επιστήμονα ακόμα.
    Στην τελική όμως ακόμα και αν φτιάχναμε το πιο αξιοκρατικό σύστημα που να ανταμείβει αναλόγως τον καθένα. Ποιος θα το αξιολογούσε αυτό το σύστημα; Ο θεός; Και με ποια κριτήρια.
    Ας υποθέσουμε όμως πως φτιάχναμε ένα τέτοιο σύστημα. Γιατί θα έπρεπε οι ‘ανώτεροι’ κατά τα συμβατικά πρότυπα να απολαμβάνουν και περισσότερα; Αν θεωρήσουμε ανώτερο τον ‘Σωκράτη’ της αρχαίας Αθήνας, πιστεύετε πως η ηθική του θα ήταν τέτοια ώστε να απαιτεί από τους συμπολίτες του να τρώει απεριόριστα όταν ο πληθυσμός της Αθήνας πεινάει; Με λίγα λόγια επανέρχομαι στην αρχική μου τοποθέτηση πως οι πιο άξιοι άνθρωποι, με μια άλλη ηθική οπτική τουλάχιστον, δε θα απαιτούσαν από την κοινωνία να τους προσφέρει πλούτο που η ίδια στερείται. Ίσως ο σεβασμός που σήμερα απουσιάζει, και ένα καλό βιοτικό επίπεδο να έφτανε για εκείνους που προσφέρουν το κάτι παραπάνω.

    Όταν κανονίζετε με φίλους μια συνάντηση με φαγητό και ποτό, θεωρείται σωστό ο πιο ‘άξιος’ της παρέας να φάει περισσότερο και να αφήσει κάποια άλλα άτομα της παρέας νηστικά; Γιατί πράματα που μας φαίνονται τελείως φυσιολογικά σε μικρές κλίμακες ατόμων μας φαίνονται παράλογα σε μεγάλες κλίμακες;

    Το πρόβλημα λοιπόν είναι οτι ο μέσος άνθρωπος δε θέλει την ισότητα στις απολαύσεις που προφέρει η ζωή. Ο κόσμος θέλει την ιεραρχία. Θέλει να αισθάνεται ανώτερος από κάποιους άλλους και για αυτό το λόγο δέχεται και να είναι κατώτερος από κάποιους. Φαντασιώνεται πως ο ίδιος είναι πιο άξιος από άλλους και αξίζει περισσότερες απολαύσεις και δέχεται έτσι ένα σύστημα που τον καταπιέζει και εκμεταλλεύεται την συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων. Γιατί συμβαίνει αυτό; Είναι ο εγωισμός; Είναι οτι υπάρχει στη φύση του ανθρώπου να επιβάλλεται σε κάποιους άλλους όπως τα ζώα; Εκπαιδευτήκαμε να σκεφτόμαστε έτσι; Είναι πράγματα που αξίζει να αναζητηθούν.

    ReplyDelete
  11. δύσκολες έννοιες.

    όταν Χ != Υ σημαίνει Χ > Υ ή Χ < Υ. Το κριτήριο είναι πάντα υποκειμενικό και μερικές φορές δεν μας νοιάζει. Όταν όμως σοσιαλιστικά συστήματα δια της βίας υποχρεώνουν όλους να έχουν την ίδια κατάληξη, τότε υποχρεώνουν όλους στο Χ=Υ αφού δεν υπάρχει το κίνητρο αριστείας, προσπάθειας, επιβράυεσης για αυτούς που μπορούν να προοδεύουν και ουχί για αυτούς που βολεύουν τις ανεπάρκειες τους σε ιδεολογήματα λογοτεχνικού βεληνεκούς όταν εφαρμόζονται δια της βίας σε όλους (σοσιαλισμό χωρίς βία και επιτήδευση δεν θυμάμαι στον γαλαξία μας).

    Ο ευγενής άγριος δεν ισχύει. Περισότερα εδώ:
    http://www.amazon.co.uk/The-Better-Angels-Our-Nature/dp/0141034645/ref=sr_1_1?ie=UTF8&qid=1356894257&sr=8-1

    "Ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι προϊόν σύνθεσης δραστηριοτήτων ανθρώπων με διαφορετικές δεξιοτητες, ανόμοιων και στο σώμα και στο πνεύμα"
    άρα ο σοσιαλισμός που προυποθέτει ισότητα παντού δεν ισχύει και είναι κατά της ανρώπινης φύσης.

    "αλλά αυτές οι διαφορετικότητες δεν είναι η βάση της ανισότητας."
    και βέβαια είναι. Ότι είναι διαφορετικό είνα αυτόματα άνισο. Αρκεί να κρίνουμε στο υποκειμενικό της διαφορετικότητας εκεί που μας βολεύει. Ταξική διαφορετικότητα για του σοσιαλιστές, φυλετική για τους εθνικοΣΟΣΙΑΛΙΣΤΕΣ κ.ο.κ. Το θέμα είναι να υπάρχει διαφορετικότητα ανωτερότητα κατωτερότητα και σαν πολιτισμένη κοινωνία να την εκμεταλευόμαστε εκεί που πρέπει και να την αγνοούμε εκεί που αρμόζει. Όχι να την εξαφανίζουμε γιατί δεν ταιριάζει στο ιδεολόγημα-πολιτικό σύστημα.

    "Η απόσπαση από τη "φυσική ισότητα" δεν είναι προϊόν "φυσικής επιλογής", αλλά κοινωνικών καταναγκασμών, αποτέλεσμα απίστευτης βιας, οικονομικής, πολιτικής, στρατιωτικής και καθόλα αιματηρής που ασκήθηκε στη διάρκεια χιλιετιών."
    Αυτό ονομάζεται φυσική επιλογή και εξέλιξη της κοινωνίας. Κάθε χρόνο και καλύτερα, κάθε εποχή με λιγότερη βία. Ο Hume είχε ανακαλύψει την φυσική της εξέλιξης σε κοινωνικό επίπεδο πριν ο Darwin το κάνει για τα είδη.

    "Στους οποίους καταναγκασμούς, ουδεμία αντίρρηση, να συμπεριλάβω και αυτό που αποκαλείς "σοσιαλισμό", αν και δεν ελάχιστη σχέση είχε μ' αυτό."
    και βέβαια έχει. κεντρική εξουσία, βία για την εφαρμογή του, εξαφανίζουμε την άλλη άποψη, κολλεκτιβοποίηση, δαιμονοποίηση του κέρδους και του κίνητρου ανάπτυξης του πολιτισμού, μηδενικές ελευθερίες, ολοκληρωτισμός κ.ο.κ.

    ReplyDelete
  12. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  13. Τι σημαίνει ισότητα;

    Είναι ανέφικτη η ισότητα όλων μεταξύ όλων, πολύ απλά γιατί δεν είμαστε ακέραια άτομα. Μια τέτοια είδους ισότητα μόνο καταναγκαστική και εξωτερική μπορεί να είναι.

    Όταν η ισότητα συμβαδίζει με την ηθική, τι είναι καλό και τι είναι κακό να κάνω, χάνει το νόημα της, γιατί η ηθική είναι μια τελείως υποκειμενική έννοια.

    Όταν η ισότητα συμβαδίζει με την συνείδηση, την μετάβαση και την κατανόηση του εαυτού τότε γίνεται αντικειμενική και περιλαμβάνει την αγάπη προς όλα τα πλάσματα. Τότε η έννοια της ισότητας περιττεύει.

    Να είστε καλά!

    ReplyDelete
  14. Ανόητο άρθρο από έναν άνθρωπο που προφανώς κρύβει την απληστία του και τη μισανθρωπιά του πίσω από ένα κείμενο με ωραίες λέξεις για να εντυπωσιάσει.Το να είσαι φιλάνθρωπος ή ανθρωπιστής φίλοι μου δεν προϋποθέτει μόνο την καταβολή χρημάτων αλλά κυρίως τις πράξεις.Για παράδειγμα φιλανθρωπία είναι να μην δώσεις λεφτά στα παιδιά των φαναριών γατί έτσι τα ωθείς στο να συνεχίσουν αλλά να καλέσεις την αστυνομία 'ή κάποια άλλη αρμόδια αρχή για να πάρουν από εκεί και να τα χαρίσουν μία αξιοπρεπή ζωή. Φιλανθρωπία δεν είναι να δώσεις λεφτά στο πρεζάκι για να αυτοκτονήσει αλλά να του αγοράσεις εσύ ή να του δώσεις το φαγητό που είπε ότι θα πάρει. Φιλάνθρωπος σημαίνει φίλος του ανθρώπου.Αν ένας φίλος σου χρειαστεί βοήθεια είτε χρηματική είτε συμβουλευτική είτε να μετακινήσει τον καναπέ ΔΕ ΘΑ ΤΟ ΚΑΝΕΙΣ ΓΙΑΤΙ ΕΤΣΙ ΘΑ ΘΕΩΡΗΘΕΙΣ ΑΝΩΤΕΡΟΣ ΤΟΥ;;;; Φιλανθρωπία λοιπόν είναι να θεωρούμε τους υπόλοιπους ανθρώπους φίλους μας και αν βρεθούν σε μία δύσκολη στιγμή και εφόσον μπορούμε να τους βοηθάμε με όλα τα μέσα για να λύσουν το πρόβλημά τους.Μην φτάνουμε λοιπόν παιδιά στο άλλο άκρο.Καλό είναι ο καθένας να κάνει ότι μπορεί!Καλή συνέχεια.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Ούτε που κατάλαβες τι λέει το άρθρο....

      Delete
    2. Να μη σου πω.......... τί έχεις μπερδέψει!!!
      Σίγουρα όμως μπέρδεψες τις έννοιες φιλία, αλληλεγγύη με την "φιλανθρωπία".

      Delete
    3. Αν αναλογισθεί κανείς το πόσο ανάγκη έχουμε το κέρδος για το ευ ζειν σίγουρα θα επιλέγαμε τον Επίκουρο παρά τον Σορο σαν πρότυπο.Την κληρονομιά αλήθεια τι την θέλουμε.Ολα για την μοιρασιά γίνονται.Ακόμη και η συγγένεια ξευτιλίζει κάθε μορφή φιλίας και υποχρέωσης του ίσου προκειμένου να ικανοποίησε τον φασισμό της.Η κοινωνία παλεύει χιλιάδες χρόνο για ελευθερία και ισότητα και δεν την έχει.Οταν πήγε να συμβεί έστω και ενδεικτικά κάποιος θωρακισμένος αρχηγός ξέφυγε και έπαιξε τον πιο βρώμικο ρόλο στην ιστορία περί εξαπάτησης των αδυνάτων.Δεν έχει αρχίσει ακόμη το μεγάλο κεφάλαιο του ανθρωπισμού.Μπορούμε να προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε ότι μέχρι τώρα έχει συμβεί με τις ταξικές διαφορές.Αλλά αυτό που είναι ναρθει δεν το ξερει κανείς.Ίσως οι κοινωνίες να αρχίσουν να αυτοοργανώνονται αν και για τον παντοδύναμο καπιταλισμό φαντάζει με ακατόρθωτο η κάτι που ανήκει στον χώρο της επιστημονικής φαντασίας.Η διαφορετικότητα φτιάχνει την ισότητα και όχι ο φασισμός του καθαρού και του τέλειου.Ο καθένας έχει την θέση του στην κοινωνία και δικαιούται να λαμβάνει ότι δικαιούνται και οι υπόλοιποι.Το τι δίνει ο καθένας το ξέρουν καλά οι καπιταλιστές.

      Delete